تولید دستی
سیستم تولید دستی از کارگران کم و ماهر استفاده میکند و ابزار و وسایل تولید بهطور نسبی ساده است. به همین دلیل آنچه که تولید میشود در حجم بسیار پایین و به شکلی دقیق مطابق خواست مشتری و بر اساس نیاز اوست. گذشته از مزایای تولید دستی، هزینههای هنگفت آن که با افزایش تولید و بالا بردن حجم تولید کاهش نمییابد، از جمله معایب آن است.]۱۰[
“هنری فورد” برای حذف معایب تولید دستی اقدامات وسیعی را انجام داد، بهطوری که میتوان گفت بشریت امروزی وامدار و مدیون او در امور تولیدی است.
فورد با تغییر روشهای تولید و ارائه روشهای نوین تقریباَ تمامی معایب تولید دستی را از بین برد. او با تعویض پذیری قطعات ساده و آسان کردن مونتاژ بسیاری از کارگران تولید که وظیفه آنها اندازهکردن قطعات بوده و حجم عظیمی از نیروی انسانی را به خود اختصاص میداد، حذف کرد.]۱۰[
یکی از پردامنهترین ادعاها این است که عصر تولید انبوه به پایان چرخه عمر خود رسیده و شیوههای جدید، نظیر تخصص انعطافپذیر، جایگزین آن میشود.
تولید ناب، روشی است که در آن تولیدکنندگان به دنبال دستیابی به مزایا و اجتناب از معایب دو روش تولید دستی و انبوه هستند. یعنی اقداماتی را انجام میدهند که بتوانند با استفاده از کارکنان ماهر در تمام سطوح سازمان و ماشینآلات چند منظوره که توانایی تولید محصولات مختلف را دارند، قیمت کالای تولیدی را کاهش داده و محصولاتی را تولید کنند که موردنیاز و خواست مشتریان است.]۱۰[
در محیط آشفته، نامطمئن و متغیری که شرکتها در آن مشغول فعالیت هستند، یکی از مهمترین عوامل بقاء و پیشرفت، چابکی آنهاست. ویژگی اساسی این محیط، تغییر و عدم اطمینان است. سیستم تولیدی چابک[۱] راهحلی جدید برای مقابله با این چالش است.
چابکی، مفهومی که طی سالهای اخیر عمومیت یافته و بهعنوان راهبردی موفق، توسط تولیدکنندگانی که خودشان را برای یک عملکرد قابل قبول و افزایش آن آماده میکنند، پذیرفته شده است. در چنین محیطی، بنگاه باید توان تولید همزمان محصولات متفاوت با طول عمر کوتاه، طراحی مجدد محصولات، تغییر رویههای تولید محصولات و جوابگویی کارا به تغییرات را داشته باشد.
در هر دورهای از تولید، سیستمهای تولیدی متفاوتی با ویژگیهای خاص خود وجود داشتهاند که در ادامه، انواع آن معرفی خواهد شد.]۱۰[
سیستم تولید که بخشی از یک سازمان است، به تولید محصولات آن میپردازد. این فعالیتی است که به موجب آن منابع، در یک سیستم تعریف شده به جریان درمیآیند، با هم ترکیب میشوند و در شیوهای کنترل شده تبدیل به ارزش افزودهای میشوند که در راستای سیاستهای ابلاغ شده توسط مدیریت، سودآوری داشته باشند.]۱۱[
تولید پیوسته |
تولید انبوه |
تولید دسته ای |
تولید کارگاهی |
حجم تولید |
تنوع تولید |
شکل ۲-۱- دستهبندی انواع سیستمهای تولیدی ]۱۱[
۲-۴- دستهبندی سیستمهای تولیدی
در اینجا، بهطور خلاصه به دستهبندی چهار گروه از سیستمهای تولیدی اشاره میشود:
- کارگاهی: تولید کارگاهی توسط تعدادی از محصولات طراحی شده و طبق مشخصات مشتریان تولید میشود، همچنین در مدت زمان مشخص و طبق هزینهای معین ساخته میشود.
- دستهای: انجمن کنترل موجودی و تولید آمریکا[۲] نوعی از سیستم تولیدی را معرفی کرده است به نام، تولید دستهای که برای تولید محصولات، عملیات مختلفی روی قطعات و مواد انجام میگیرد. باید توجه داشت که ممکن است هر محصول مسیرهای متفاوتی را تا تولیدشدن بپیماید.
- انبوه: ساخت قطعات گسسته و یا مونتاژ آنها با استفاده از یک فرآیند پیوسته را تولید انبوه مینامند. ویژگی این سیستم تولید حجم بسیار زیادی از محصولات است. ماشینآلات این سیستم طوری طراحی شدهاند که هر خط بهمنظور تولید یک محصول تعبیه شده است.
- پیوسته: در این سیستم تولیدی مواد اولیه وارد خط تولید میشوند و بصورت کاملاً پیوسته و بیوقفه توسط ماشینآلات تولیدی تا انتهای خط پیش میروند و محصول نهایی بهدست میآید. در طول جریان تولید، اقلام ساخته شده بهوسیله انتقالدهندههایی مانند نوار نقاله جابجا میشوند.]۱۱[
[۱]. Agile manufacturing system
[۲]. American production and inventory control society