۲-۱-۱-۴-مکانیسم عمل ذهنآگاهی
فنون ذهنآگاهی در افزایش آرامبخشی عضلانی و کاهش نگرانی، استرس و اضطراب مؤثر میباشد(کابات زین، ۲۰۰۳). بهنظر میرسد مکانیسم اصلی ذهنآگاهی خودکنترلیتوجه باشد چرا که متمرکزکردن مکرر توجه روی یک محرک خنثی مثل تنفس، یک محیط توجهی مناسب بوجود میآورد (سمپل، ریدومیلر[۱]،۲۰۰۵). مطالعات محدودی روی اثربخشی مداخلات و تکنیکهای مبتنی بر ذهنآگاهی صورت گرفته است که از آن جمله میتوان به پژوهش های لیندن[۲] (۱۹۷۳) روی اثر بخش بودن ذهنآگاهی روی اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی، و مطالعه مرداک[۳](۱۹۷۳؛ به نقل از سمپل و همکاران،۲۰۰۵)روی افزایش توجه و آرامش عضلانی و بررسی مفید بودن این تکنیکهای روی افزایش تنظیم توجه اشاره کرد.
شناختدرمانی مبتنی بر ذهنآگاهی شامل مدیتیشنهای مختلف، یوگایکشیدگی، آموزشمقدماتی دربارهی افسردگی، تمرین مرور بدن و چند تمرین شناختدرمانی است که ارتباط بین خلق، افکار، احساس و حسهای بدنی را نشان میدهد تمام این تمرینها، به نوعی توجه به موقعیتهای بدنی و پیرامون را در« لحظهی حاضر»میسرمیسازد و پردازشهای خودکار افسردگیزا را کاهش میدهد. در این شیوه، منابع حسی مانندالگوهای معنایی است. تمرینهای بدنی، باعث تغییر شکل مدل طرحواره میشود)تیزدل و همکاران؛۲۰۰۰).
در ذهنآگاهی، فرد در هر لحظه از شیوهی ذهنی [۴] آگاه میشود و مهارتهای شناسایی شیوههای مفیدتر را فرا می گیرد. برای ذهن، دو شیوهی اصلی در نظر گرفته میشود: یکی«بودن[۵]» و دیگری«انجام دادن[۶]». در ذهنآگاهی فرامیگیریم که ذهن را از یک شیوه به سوی شیوهی دیگر حرکت دهیم(کابات زین به نقل از سگال و همکاران،۲۰۰۲). ذهنآگاهی مستلزم راهبردهای رفتاری، شناختی و فراشناختی ویژه برای متمرکز کردن فرآیند توجه است که به نوبهی خود به جلوگیری از مارپیچ فروکاهندهی خلق منفی – فکر منفی – گرایش به پاسخهای نگران کننده و رشد دیدگاه جدید و پدیدآیی افکار و هیجانهای خوشایند منجر میشود (سگال و همکاران،۲۰۰۲).