مدل مفهومی پژوهش
چارچوبهای مختلفی در حوزههای موضوعی مشابه با موضوع این تحقیق بررسی شده است و از آنجایی که مدل خاصی که ارزیابی کننده آمادگی سازمانی برای حضور و استفاده از بازارهای الکترونیکی باشد، یافت نشد، مدل مفهومی که توسط شعبان الهی و علیرضا حسنزاده برای ارزیابی انطباق تجارت الکترونیکی در سازمانهای ایرانی ارایه شد (شکل شماره۱)، به دلیل سازگاری شاخصهای اصلی آن با هدف پژوهش حاضر، به عنوان مبنای کار در این تحقیق، مورد استفاده قرار داده شد. در فرایند پژوهش و با بررسی تفصیلی ادبیات موضوعی و سایر چارچوبها و مدلهای مرتبط، شاخصها اصلاح گردید و برخی از شاخصهای بهکارگرفتهشده در سایر مقالات مشابه که به بهبود نتایج کمک میکرد، به آن اضافه شد.
آمادگی سازمانی برای استفاده از بازارهای الکترونیکی |
عوامل فنی |
عوامل سازمانی |
عوامل بین سازمانی |
الهی و حسن زاده (۲۰۰۸)
همچنین شاخصهای فرعی ارزیابی در چهارچوب حوزههای اصلی مشخصشده، در طول فرایند تحقیق استخراج گردید.
۱-۷٫ قلمرو زمانی و مکانی تحقیق
۱-۷-۱٫ قلمرو موضوعی
این تحقیق از نظر موضوعی به ارزیابی آمادگی شرکتهای کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی میپردازد .
۱-۷-۲٫ قلمرو مکانی
این تحقیق از نظر مکانی در شرکتهای کوچک و متوسط فعال در صنعت فرش انجام گرفت.
۱-۷-۳٫ قلمرو زمانی
فرایند اجرایی پژوهش در دوره زمانی خرداد ۱۳۹۱تا شهریور ۱۳۹۲انجام شده است.
۱-۸٫ تعاریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق
بازار الکترونیکی: بازار الکترونیکی سیستم اطلاعاتی بین سازمانی است که به خریداران و فروشندگان شرکت کننده در برخی از بازارها، مستقل از طرف سوم، اجازه میدهد اطلاعات و پیشنهاداتی در مورد قیمت و محصول ارائه دهند (Gottschalk and Abrahamsen,2002). این بازارها زیرساختهایی ایجاد می کنند برای اینکه به تامینکنندگان و خریداران اجازه دهند که در محیط آنلاین تعامل کنند (Warkentin,2002).
شرکت کوچک و متوسط: واحدهای تولیدی-تجاری هستند که در طبقهبندی شرکتها به لحاظ اندازه در مراتب پایینتری نسبت به شرکتهای بزرگ قرار میگیرند. بنگاههای کوچک و متوسط در کشورهای مختلف جهان دارای شباهتهای بسیاری هستند، اما با وجود این، نمیتوان تعریف واحد و یکسانی از آنها بدست آورد؛ هر کشور با توجه به شرایط خاص خود تعریفی از این کسب و کارها ارائه کرده است. معمولاٌ دستهبندی اینگونه بنگاهها مبتنی بر چهار شاخص عمده میباشد: تعداد شاغلین بنگاه (تا۲۵۰نفر)، مجموع داراییهای خالص بنگاه، میزان سطح فروش بنگاه و میزان سرمایهگذاری (ملکی نژاد،۱۳۸۶).
تجارت الکترونیکی: منظور از تجارت الکترونیکی، استفاده از اینترنت و وب برای انجام تجارت است. به عبارت کلیتر، تجارت الکترونیک یعنی اینکه تبادلات تجاری را به صورت دیجیتالی بین سازمانها و افراد انجام دهیم. یعنی انجام تبادلات از طریق اینترنت و وب (لاودن، ۲۰۱۰).
تجارت الکترونیکی B2B: شامل فروش کالا و خدمات در میان موسسهها است. امروزه بیشتر تجارت الکترونیک موسسه با موسسه بر مبنای سیستم اختصاصی تبادل دادههای الکترونیکی که تبادل تراکنشهای دو سازمان، همچون صورتحساب، بارنامه، برنامه زمانبندی حمل یا سفارشهای خرید را ممکن میسازد، صورت میگیرد (لاودن،۲۰۱۰).
عوامل فنی: یکی از مهمترین منابع تغییر و تبدیل کسب و کارهای جهانی، فناوری پیشرفته بهخصوص در حوزه شبکه کامپیوتر و علوم اطلاعاتی است که در این پژوهش شامل سازگاری، زیرساخت الکترونیکی، قابلیت تبادل اطلاعات و استانداردها میباشد (الهی و حسن زاده،۲۰۰۹).
عوامل سازمانی: معیارهای سازمانی متغیرهایی هستند که بر روی ساختار سازمانی اثر میگذارند و به سازمان برای تطبیق با تغییرات محیط کمک میکنند که در اینجا شامل رهبری و مدیریت، ساختار سازمانی، زیرساخت مالی، فرهنگ سازمانی، زیرساخت تغییر و محصول/خدمات است (الهی و حسنزاده،۲۰۰۹).
عوامل بین سازمانی: بازار الکترونیکی یک سیستم بین سازمانی است که نمیتوان آن را به صورت جداگانه در نظر گرفت و در کسب سود برای شرکتهای که از این بازارها استفاده میکنند، بسیار ضروری هستند. عوامل بین سازمانی در این تحقیق، فاکتورهای مرتبط با مشتریان/ تامین کنندگان، رقبا و عوامل محیطی می باشند (الهی و حسن زاده،۲۰۰۹).