توبه باطنی
توبه باطنی، عبارت از توبه بین انسان وخداوند می‌باشد که با توجه به نوع گناه،دارای انواعی است[1]. به طور کلی گناهان اقسام گوناگونی دارند که کیفیت توبه نسبت به هر یک نیز مختلف است. این گناهان را می‌توان به سه قسم، تقسیم کرد:
الف) موجب زائل شدن حقی از دیگران یا ثبوت حدی از حدود ا لله نمی‌شود،بلکه گناه به خود گناهکار مربوط می‌شود وبه بیرون سرایت نمی‌کند، مانند حسادت ودروغگویی،در این صورت،اگر گناهکار از کرده خویش نادم وپشیما ن شده وتصمیم بگیرد که برای همیشه به آن گناه عود نکند، توبه محقق شده واثرات توبه نیز بر آن بار می‌شود.
ب) موجب ثبوت مالی از حقوق الناس یا حقوق الله می‌گردد، مانند ترک زکات وخمس. در این مورد، توبه زمانی قابل تحقق است که علاوه بر پشیمانی وندامت از گذشته، حقوقی را که بر ذمه اش قرار گرفته بپردازد.
ج) گناه موجب حد شرعی باشد که این خود از نظر کیفیت ثبوت حد از جنبه حق به سه دسته تقسیم می‌شود:
1 – از جنبه حق الله موجب حد شرعی می‌شود.
2 – از جنبه حق الناس موجب حد شرعی می‌شود.
3 – هم از جنبه حق الله وهم از جنبه حق الناس موجب ثبوت حق می‌شود، مانند سرقت.
ارتکاب پاره ای از جرایم مانند:ز نا، لواط و شرب مسکر،فقط تجاوز به حق خداست، نه به حق دیگران؛ زیرا در زنا ولو ا ط، طرفین با رضایت خود، عمل مزبور را انجام داده اند، نه به زور و عنف. در مسئله شرب مسکر نیز طرف دومی‌وجود ندارد تا اینکه تجاوز به حق دیگری صدق کند؛ بنا براین، تنها تجاوز به حق خداست که شخص مرتکب، مخالفت با امر خدا کرده، محرمات او را ناچیز شمرده وموجب انتشار فساد گردیده که زیانش به جامعه اسلامی ومصالح عمومی‌بر می‌گردد؛ به طور مسلم، هر چیزی که مضر به مصالح عمومی‌باشد، تجاوز به حق ا لله خواهد بود ؛ در اینگونه جرایم که حق ا لله محض است وجرایمی که جنبه حق ا للهی آن غلبه دارد، مانند سرقت مستوجب حد، ممکن است جرم آشکار گردد و ممکن است مخفی بماند،که کیفیت تحقق توبه را در هر دوصورت مورد بررسی قرار می‌دهیم:
در این صورت، توبه عبارت از پشیمانی از گذشته وتصمیم قاطع بر عدم تکرار گناه؛ مستحب است که مرتکب، از افشای آن و معرفی خود به قاضی (حاکم) خودداری نماید ؛ در تأیید این مطلب،در منابع روایی اسلام، روایات معتبره متعددی وارد شده است که جهت اختصار به ذکر دو روایت بسنده می‌کنیم:
1 – ماعز بن مالک اسلمی نزد رسول اکرم صلی ا لله علیه و آله اقرار به زنا نمود. پیامبر (ص) ابتدا به طور غیر مستقیم وی را بر کتمان سر هدایت نمود وسعی کرد او را در اقرار مردد نماید ؛ اما ماعز اصرار به اقرار نمود و سر انجام به زنا اقرار کرد. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «بهتر بود که تو این موضوع را کتمان می‌کردی.»[2]
2 – علی بن ابراهیم از احمد بن خالد نقل می‌کند.«روزی مردی در کوفه، نزد امیر المؤ منین علیه السلام رسید و اقرار به زنا نمود وگفت: ای امیر المؤمنین، من زنا کردم ؛پس مرا پاک گردا ن. » امام علی (ع) با همان شیوه پیامبر (ص) سعی در تشویق وی در کتمان سر نمود ؛ اما در پی اصرار زانی به اقرا ر به زنا، بعد از چهار بار اقرار، حکم حد را بر وی جاری نمود واین جملات گوهر بار را با عصبانیت فرمود: « چقدر زشت است برای مردی از شما که مرتکب چنین اعمال زشتی شود وپس از آن، خود را در ملأ عام رسوا نماید. پس آیا توبه در خانه ا ش بهتر نبود ؟ قسم به خدا، هر آینه توبه وی بین خود وخدا، بهتر از ا قامه حد به وسیله من بر او می‌باشد.»[3]
شایان توجه است که امام علی ( ع) در حدیث شریف، چهار موضوع مهم را بیان فرمودند ودر واقع به این ترتیب، اشکالات وارده را پاسخ دادند:
در این روایت، حضرت با عصبانیت وناراحتی، با عبارت « ما ا قبح » یعنی چقدر زشت است، زشتی و نادرستی عمل زنا را ا علان نمودند ؛ آنگاه، با عبارت « فیفضح نفسه »، زشتتر از عمل زنا، مسئله آشکار نمودن این عمل در ملأ عام متذکر شدند ؛ زیرا، اثرات سوء افشای گناه، از خود انجام آن در جامعه به مراتب بیشتر است ؛ این عمل، علاوه بر هتک دستورات حیاتبخش شریعت اسلام، موجب تشویق افراد ضعیف النفس و بیمار دل، به انجام گناه می‌شود.
سوم آنکه توبه مرتکب بین خود وخدایش را بسیار پسندیده قلمداد می‌کنند ودر پایان، با عبارتی میفر مایند: توبه بهتر از اقامه حد است و آن هم ا قامه حدی که توسط امام معصوم، علی علیه السلام، نه مطلق حاکم و امام (فوا لله لتوبته فیما بینه و بین ا لله افضل من اقامتی علیه حد.)
در صورت آشکار شدن جرم، توبه عبارت است از پشیمانی از گذشته، عدم تکرار جرم و پذیرفتن حکم اجرای حد. ناگفته پید است که توبه در این صورت، مسقط حد نیست؛ زیرا بعد از علنی شدن گناه، توبه اثر خود را برای فرد و جامعه از دست می‌دهد و فاقد اثر حقوقی دنیوی ( سقوط مجازات ) می‌گردد. چنان که شیخ طوسی رحمه ا لله در کتاب « المبسوط » در این باره می‌نویسد: « هر گاه جرم به طور علنی مطرح شود، فایده ای بر اقامه حد بر او ( مجرم ) وجود ندارد. »[4]
نکته شایان ذکر این است که اثر توبه در مورد حیات اخروی اشخاص است که باعث رفع مجازات از آنها، در قیامت می‌گردد.
حقوقی که برای ا فراد یا اجتماعات شناخته شده است را حقوق الناس می‌گویند که در مقابل « حقوق ا لله » استعمال می‌شود.[5] بنا به تعریف دیگر: جرایمی که منحصراً جنبه شخصی دارند و فرد یا افراد از آن متضرر میگردند و یا امثال آن، مربوط به حق الناس است.[6]
که خود بر سه نوع است ؛ حق مالی،حق بر بدن و حق معنوی .
برخی از جرایم در حقوق الناس، حق بر مال می‌باشد، مانند سرقت تعزیری و جرایم مالی مشابه. در اینگونه موارد، توبه عبارت است از پشیمانی از گذشته و تصمیم بر این که دیگر مرتکب آن جرم نگردد و بازگرداندن مال مسروقه ودر صورت تلف یا مصرف نمودن آن، باید قیمت آن را به صاحب مال بازگرداند و رضایت وی را تحصیل نماید.
در بعضی از جرایم،به واسطه فعل انسان،حق بر بدن ایجاد می‌گردد. مانند جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص یا قتل که مستوجب قصاص است و ضرب و جرح عمدی که حکم آن نیز قصاص می‌باشد؛ در اینگونه جرایم، توبه عبارت از پشیمانی از گذشته وتصمیم بر عدم تکرار جرم و پذیر فتن اجرای مجازات قصاص یا پرداخت دیه بر حسب مورد است. در این صورت، اثر توبه مربوط به حیات اخروی شخص می‌باشد.
در برخی از گناهان و جرایم، ممکن است به واسطه ارتکاب اعمال، به آبروی اشخاص، خللی وارد شود که در آن موارد نیز، جرم دارای جنبه حق الناس می‌باشد، مانند جرم قذف که به واسطه آن،آبروی افراد در معرض تهدید قرار میگیرد. توبه در اینگونه موارد نیز، عبارت از پشیمانی از گذشته و تصمیم بر عدم تکرار جرم وپذیرفتن اجرای حد قذف است. اثر این توبه نیز مربوط به حیات اخروی شخص است.
لینک بالا اشتباه است
:: بازدید از این مطلب : 588
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
