عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدیدتعریف تغییرات اقلیمی
کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی، تغییرات اقلیمی را اینگونه تعریف کرده است: «تغییر اقلیمی تغییری در اقلیم است که به طور مستقیم و غیر مستقیم با فعالیت‌انسانی مرتبط بوده به گونه‌ای که ترکیب اتمسفر کره زمین را تغییر دهد و این تغییر با تغییر طبیعی اقلیمی در دوره زمانی مشابه تفاوت چشمگیر داشته باشد.»[1]
تعریف هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی از تغییرات اقلیمی با تعریف کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی متفاوت است و بیان می‌دارد: «هرگونه تغییر در وضعیت اقلیم، که (مثلا با استفاده از تستهای آماری) از طریق تغییرات در میانگین و/ یا در تغییرپذیری ویژگیهای آن قابل شناسایی باشد و در یک دوره زمانی طولانی، معمولا چند دهه یا بیشتر، ادامه داشته باشد. این مفهوم به هر تغییری در طول زمان اشاره میکند، خواه در اثر فعل و انفعالات طبیعی یا در اثر فعالیت‌های انسانی باشد.»[2]
به نظر می‌رسد تعریف هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی، از جامعیت بیشتری برخوردار باشد. زیرا طبق این تعریف هرگونه تغییری در اتمسفر زمین تغییرات اقلیمی محسوب می‌گردد و عوامل طبیعی یا فعل و انفعالات طبیعی درون اتمسفر زمین نیز علاوه بر عوامل انسانی به عنوان منشأ تغییرات اقلیمی در نظر گرفته شده است. در حالی که کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی، عامل انسانی را مورد توجه خاص قرار داده و به فعل و انفعالات طبیعی اشاره‌ای ننموده است. راه حل‌های ارائه شده نیز در خصوص فعالیت‌ها و مداخلات انسانی و جلوگیری از پیامدهای آن می‌باشد زیرا توجه به فعالیت انسانی است که می‌تواند در سیاست‌گذاری و اتخاذ تصمیمات لازم‌الاجرا برای اعضا به منظور جلوگیری از عوامل مخرب و تاثیرگذار بر تغییرات اقلیمی کمک نماید. هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی عنصر زمان را مورد اشاره قرار داده که در موضوع تغییرات اقلیمی این عنصر دارای اهمیت است. تغییرات ناپایدار و زودگذر در این تعریف گنجانده نمی‌شود زیرا آثار نامطلوب ماندگار بر جای نمی‌گذارد و از چنان اهمیتی برخوردار نیستند تا مورد توجه جامعه جهانی قرار بگیرد و بیشتر به تغییرات پایدار و دارای آثار نامطلوب پرداخته می‌شود که جدا از تغییرات اقلیمی در دوره‌های زمانی مختلف پدید می‌آید.
اگرچه تغییرات اقلیمی و شرایط اتمسفری در دوره‌های کوتاه مدت و در سطح محدوده‌ای خاص یا منطقه می‌تواند در نهایت کل کره زمین را متأثر سازد و باید مورد توجه قرار بگیرد، اما تغییرات پایدار است که به عنوان تغییرات اقلیمی مطرح می‌باشند. این تغییرات در یک دوره زمانی مشخص و نسبتا طولانی به وقوع می‌پیوندد و مناطق وسیع یا کل کره زمین را متأثر می‌سازند. از این رو در موضوع تغییرات نامطلوب اقلیمی باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد.
- مقایسه تغییرات اقلیمی ایجاد شده در دوره زمانی معین نسبت به دوره‌های مشابه دیگر؛
- پایدار بودن و طولانی بودن تغییرات اقلیمی؛
- کل اتمسفر کره زمین یا محدوده‌ای وسیع را در بر میگیرد.
گفتار دوم: اقدامات جامعه بینالمللی در مقابله با تغییرات اقلیمی
خطر تغيير آب و هوا را اولین بار یك شیميدان سوئدي در قرن نوزدهم میلادی مطرح كرد. اما تنها در اواخر دهه 80 میلادی بود كه دانشمندان با جمع آوری مدراک كافی به اين نتيجه رسيدند كه اين تغيير در حال انجام است و بشريت را تهديد می‌كند.[3]
پس از آن، مهمترین اقدامات جامعه بینالمللی در مقابله با تغییرات نامطلوب اقلیمی و آثار آن به شکل زیر است:
بند اول: اولین کنفرانس جهانی اقلیم (1979)
اولین کنفرانس جهانی اقلیم[4] در سال 1979 میلادی، توسط سازمان جهانی هواشناسی،[5] اولین بار بود که دانشمندان به طور علنی به مسئله تأثیرات فعالیت انسانی بر سیستم اقلیمی توجه کردند.
اولین کنفرانس جهانی اقلیم، تغییرات اقلیمی را به عنوان یک مسئله فوری جهان شناسایی کرد و اعلامیهای مبنی بر درخواست از دولتها برای پیشبینی و محافظت در برابر بحران اقلیمی صادر نمود. یک برنامه جهانی اقلیم[6] نیز ایجاد شد که توسط سازمان جهانی هواشناسی، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و شورای بینالمللی اتحادیههای علمی[7] هدایت میشد.[8]
بند دوم: قطعنامه 53/43 ملل متحد (1988)
به دنبال افزایش آگاهی جمعی درباره مسائل محیط زیستی در طول دهه 1980 میلادی، دولتها توجه بیشتری به مسائل اقلیمی کردند. در سال 1988 میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه 53/43[9]را مورد پذیرش قرارداد که بر «حفاظت از اقلیم جهانی نسل‌های بشری امروز و آینده» تأکید نمود.
بند سوم: تشکیل هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی (1988)
پيدايش دگرگونيهايي در اتمسفر جهان و گرمایش تدريجي، دانشمندان را بر آن داشت تا در محافل علمي بر روي تئوري تغییرات اقلیمی و پديده گازهاي گلخانهاي تبادل نظر نمايند. هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد[10] در سال 1988 میلادی با همکاری مشترک سازمان هواشناسی جهانی (WMO) و برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP)[11] تاسیس شد و در زمینه تاثیرات انسان بر تغییرات اقلیمی و کاربردهای آن در موضوعات آب، انرژی، کشاورزی، دریا، جنگل و مرتع، شهرسازی و الگوهای توسعه مطالعه و تحقیق می‌کنند. هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی توسط 194 عضو کنترل می‌شود و از سوی سازمان ملل مسئولیت انجام ارزیابی‌های سیستماتیک منظم در مورد تغییرات اقلیمی و اثرات آن را برعهده دارد. این سازمان مفتخر به دریافت جایزه صلح نوبل در سال 2007 است.
بند چهارم: دومین کنفرانس جهانی اقلیم (1990)
دومین کنفرانس جهانی اقلیم، که اواخر سال 1990 میلادی برگزار شد، گام مهمی به سوی ایجاد یک کنوانسیون جهانی اقلیم و دعوت به «آغاز مذاکرات درباره یک کنوانسیون ساختاری راجع به تغییرات اقلیمی بدون تأخیر» بود. این کنفرانس به عنوان تأییدی برای اولین گزارش ارزیابی هیأت بین دولتی تغییرات اقلیمی[12] بود که واقعیت تهدید و خطر تغییرات اقلیمی را تأیید می‌نمود. مجمع عمومی با تصویب قطعنامه 212/45[13] پاسخ داد که به طور رسمی آغازگر مذاکرات درباره کنوانسیون تغییرات اقلیمی است و توسط یک کمیته مذاکره کننده بین دولتی[14] پیش از تشکیل کنفرانس ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه[15] یا نشست زمین[16] (ریودوژانیرو، ژوئن 1992) برگزار شد.
ند پنجم: ایجاد کنوانسیون ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی توسط کمیته مذاکره کننده بین دولتی (1992)
کمیته مذاکره کننده بین دولتی در فوریه 1991 تشکیل شد و نمایندگان دولتها کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی (UNFCCC) را، پانزده ماه پس از مذاکرات، در روز نهم می 1992 میلادی مورد پذیرش قرار دادند. پس از آن در نشست زمین، این کنوانسیون جدید برای امضای دولتها مفتوح شد. کنوانسیون در 21 مارس 1994 پس از امضای حداقل 15 کشور لازم‌الاجرا گشت. اکنون این کنوانسیون عضویت تقریبا جهانی دارد.[17] تاکنون کنوانسیون توسط 194 کشور و اتحادیه اروپا[18] مورد پذیرش قرار گرفته، که آن را به یکی از پرحمایت‌ترین توافقنامه‌های بینالمللی محیط‌زیستی تبدیل میکند.
هدف نهایی کنوانسیون، «تثبيت غلظت گازهای گلخانهای در اتمسفر در سطحی است که از مداخله خطرناك فعاليتهاي بشر در سیستم اقلیمی جلوگيري شود. دستیابی به چنین سطحی باید در قالب زمانی کافی باشد که به اکوسیستم اجازه دهد به طور طبیعی با تغییرات اقلیمی تطبیق یابد، بهطوریکه اطمینان حاصل شود تولیدات غذا در معرض تهدید نمی‌باشد و توسعه اقتصادی را قادر می‌سازد به یک شکل پایدار پیش برود.»[19]
«هدف اصلی از تدوین کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی آن بوده است که تولید کلیه گازهای گلخانهای که توسط پروتکل مونترال 1987 کنترل نشدهاند، تحت کنترل درآیند. این گازها از جمله دی اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن را در بر میگیرند. کنوانسیون ساختاری در واقع مجموعه اصول و قواعدی را ترسیم نمود تا دولتهای عضو در جهت دستیابی به اهداف کنوانسیون مزبور یعنی کنترل و کاهش تولید گازهای گلخانهای اضافی همه کوششهای خود را به کار برند. به ویژه کنوانسیون مزبور دو سری اصول و قواعد را برای کشورهای جهان تدوین نمود. ماده (1)4 کنوانسیون تعهدات کلی را بر دوش همه کشورهای جهان (چه توسعه یافته و چه در حال توسعه) گذارده است و ماده (2)4 کنوانسیون تعهدات خاصی را برای کشورهای توسعه یافته یا کشورهای در حال پیشرفت اقتصادی در نظر گرفته است.
ماده (1)4 کنوانسیون تعهدات کلی زیر را در بر می گیرد:
تهیه گزارش در مورد تولید گازهای گلخانهای، اتخاذ اقداماتی برای کاهش گازهای گلخانهای، همکاری در زمینه تطبیق یافتن با تغییرات اقلیمی، همکاری در جهت کاهش اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی، همکاری در زمینه های علمی و فنی مربوط به شرایط اقلیمی جهان و انتقال دانش و تکنولوژی در این زمینه و نیز آموزش و آگاهی دادن به جامعه در زمینه تغییر اقلیم و راههای جلوگیری از آن.
ماده (2)4 کنوانسیون نیز از جمله یک تعهد اساسی را برای کشورهای توسعه یافته (کشورهای ضمیمه یک کنوانسیون) در بر دارد که بر اساس آن این کشورها می بایستی تمامی اقدامات لازم را در جهت کاهش تولید گازهای گلخانه ای تا سال 2000 به کار می بردند تا سطح تولید این گازها در سال 2000 به همان میزان سال 1990 میرساندند.»[20]
