پایان نامه تلفیق دانش بومی و نوین در مدیریت پایدار مراتع (مطالعۀ موردی شهرستان دماوند)
نوشته شده توسط : admin


دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشدعلوم اجتماعی

گرایش مدیریت توسعه

موضوع :

تلفیق دانش بومی و نوین در مدیریت پایدار مراتع

(مطالعۀ موردی شهرستان دماوند)

استاد راهنما :

دکتر مصطفی ازکیا

 

استادمشاور :

دکتر مهدی طالب

 

نگارش :

**** 

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

رشد جمعیت، زیاده­خواهی انسان، صنعتی­شدن جوامع و به­دنبال آن بی­توجهی به آینده از مهمترین علل فرسایش خاک، ایجاد سیلابهای مخرب و از بین رفتن منابع­طبیعی از جمله مراتع هستند. ناساختمند بودن نظام بهره­برداری از مراتع و هویت پیدا نکردن روشهای بهره­برداری از مراتع پس از ملی­شدن جنگلها و مراتع در سال 1341 سبب سبقت در بهره­برداری و تعلیف دام، چرای زودرس و خارج از فصل چرا و عدم­رعایت تعادل میان دام و مرتع از سوی بهره­برداران شده، که این امر تخریب مراتع را به دنبال داشته است.

با توجه به شیوه­های بهره­برداری و مدیریت سنتی از مراتع که بر پایۀ دانش­بومی بهره­برداران بوده و تا سالهای پیش از ملی­شدن منابع­طبیعی مورد­استفادۀ آنان قرار می­گرفته، همچنین شاهد کمترین میزان تخریب در سطح مراتع نیز بوده­ایم، لازم است تا با بررسی تجارب و دانش غنی بهره­برداران از عرصه­های مرتعی و توأم ساختن آن با دانش­نوین کارشناسی شیوۀ مناسب جهت مدیریتی پایدار از مراتع را فراهم آوریم.

در تحقیق حاضر سعی شده است تا با استفاده از تکنیک مصاحبۀ گروهی متمرکز که از جمله تکنیک­هایی می­باشد که در روش ارزیابی سریع روستایی که روشی کیفی است، با برخی از روشهای مدیریتی که         بهره­برداران این منطقه در سالهای پیش از ملی­شدن منابع­طبیعی جهت بهره­برداری، حفظ و احیاء مراتع خود از آن استفاده می­کردند، آگاهی لازم کسب شوند. در واقع پس از بررسی روشهای مدیریتی فوق و امکان بهره­گیری و تلفیق بهینۀ این روشها با دانش ­نوین کارشناسی که در­حال­حاضر جهت بهره ­برداری از مراتع اعمال می­شود، می­توان علاوه بر جلب مشارکت این دسته از افراد از تخریب مراتع نیز جلوگیری کرد.

مصاحبه ­های گروهی متمرکز با تعدادی از بهره­داران این منطقه، حاکی از وجود شیوه­های مدیریتی کارآمدی می­باشد که در صورت تلفیق بهینه و مناسب آنها با روشهای مدیریتی حاضر شاهد بهره­برداری مناسب و جلوگیری از تخریب مراتع و حفظ و احیاء این سرمایه ملی خواهیم بود. در واقع نتایج این تحقیق نشان داد که هنوز در میان بهره­برداران عرصه­های مرتعی، روشهایی از مدیریت مراتع وجود دارد که برگرفته از دانش غنی مرتع­داران پس از سالها تجربه در زمینۀ بهره­برداری از مراتع می­باشد.

 

کلید واژه­ها: مراتع، نظام بهره برداری، دانش بومی، مدیریت پایدار، حفظ و احیاء مراتع، مدیریت مراتع.

 

مقدمه

منابع طبیعی منابعی هستند خدادادی که بشر در تشکیل و به وجود آمدن اولیۀ آنها دخالتی نداشته است و از جنبۀ حیاتی به دو دستۀ میرا و زایا تقسیم­بندی می­شوند. به منابعی که پس از بهره­برداری کاهش یافته و هیچ­گاه به صورت اولیه برنمی­گردد نظیر معادن و مخازن، منابع میرا گفته می­شوند و بالعکس منابعی که در صورت مدیریت صحیح پس از بهره­برداری مجدداً به وضعیت اولیه برمی­گردد مانند جنگلها و مراتع به منابع زایا معروف هستند (رزاقی،1378: 13).

به­این­­ترتیب، یکی از مظاهر منابع طبیعی تجدیدشونده مراتع هستند که تعاریف متعددی برای آن ارائه شده است.

1- تعاریف مرتع :

تعریف جامعۀ مرتع­داران[1](1974)، در مورد مرتع چنین است : کلیۀ اراضی دارای پوشش­طبیعی به­نحوی­که خوراک دام از آن حاصل می­شود و تجدید حیات آن به­طور طبیعی انجام می­پذیرد و همچنین آن قسمت از اراضی که برای کمک به تجدید حیات پوشش­گیاهی طبیعی آن به­نحوی از انحاء بشر دخالت نموده است و پس از این دخالت آن را همانند سایر مراتع طبیعی اداره می­نمایند.

هدی[2](1975)، مراتع را شامل کلیۀ مناطق با پوشش بوته، گراس، جنگلهای غیرانبوه و همچنین مناطقی که به علت وجود املاح شن و صخره و سرانجام خشکی محیط امکان تولید جنگل تجارتی و یا زراعت میسر نیست،     می­داند.

در کتاب[3](1956)، کلیۀ اراضی غیرمحصور با پوشش­طبیعی و بارندگی­کم را که مورد چرای دامهای اهلی و حیات وحش قرار می­گیرد مرتع می­داند.

والنتین[4](1971)، مرتع را شامل اراضی با پوشش­طبیعی یا بذرکاری شده با گونه­های بومی و غیربومی که علوفه مورد مصرف دام را تأمین می­نماید، می­داند.

مقدم، مراتع را شامل اراضی با پوشش­طبیعی (علفی، شامل گیاهان، گندمیان، شبه­گندمیان، پهن­برگان،       نیمه­بوته­ایها، درختچه­ای، درختی به صورت توده­های تنگ) یا اراضی که جهت کمک به حفاظت آب و خاک و تولید علوفه مبادرت به کشت گیاهان می­گردد ولی در هر حال استفاده از این گیاهان همانند پوشش­طبیعی مرتع خواهد بود، می­داند (مقدم،1377: 2).

استودارت[5](1967)، مرتع را شامل اراضی با پوشش­گیاهی طبیعی که هیچ­گونه عملیات کشاورزی در آنها صورت نمی­گیرد، می­داند. تنها اقدامات اصلاحی مانند بذرپاشی، کودپاشی و یا بوته­کاری در جهت تقویت گونه­های موجود صورت می­گیرد.

چنانچه تعدادی درخت یا درختچه به صورت پراکنده در این اراضی موجود باشد، مراتع مشجر و در صورت غالب بودن درخت در این مناطق (وجود درختان با تعداد زیاد) این اراضی جنگل[6] نامیده می­شوند (سرداری،1378: 7).

قانون حفاظت و بهره­برداری از جنگل­ها و مراتع کشور در سال 1346 مرتع را این­گونه تعریف کرده است. مرتع به گروه مرتع غیرمشجر و مرتع مشجر تقسیم­بندی می­شود :

مرتع غیرمشجر : زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمینی مسطح که در فصل چرا، دارای پوششی از نباتات علوفه­ای خودرو بوده و با توجه به سابقۀ چرا، عرفاً مرتع شناخته شود. اراضی که آیش زراعت­اند، ولو­آنکه دارای پوشش نباتات خودرو باشند، مشمول تعریف مرتع نیستند.

مرتع مشجر : اگر مرتع دارای درختان جنگلی خودرو باشد، مرتع مشجر نامیده می­شود. مشروط بر آنکه حجم درختان موجود در هر هکتار، در شمال از حوزۀ آستارا تا حوزۀ گلیداغی بیش از پنجاه متر مکعب و در سایر مناطق ایران بیش از بیست متر مکعب نباشد (وزارت جهاد کشاورزی،1383: 69).

در تعریف ارائه شده از سوی انجمن مرتع­داری ایران در سال 1383، مرتع زمینی است اعم از کوه و دامنه و یا زمینی مسطح با پوششی از نباتات طبیعی خودرو که پوشش­گیاهی آن غالباً علفی، بوته­ای ـ درختچه­ای و یا به صورت پراکنده درخت بوده و به­ عنوان منبع تولید غذا برای دام و حیات­وحش و یا سایر مواهب طبیعی مورد استفاده قرار گیرد.

تبصره : مواهب طبیعی عبارتنداز حفظ خاک، تعدیل و ذخیرۀ آب، تلطیف هوا، گردشگری،حفظ ذخایر ژنتیکی، زیست­گاه حیات وحش، محصولات غیرعلوفه غذایی، صنعتی، دارویی می­باشد (اسکندری،1384: 6).

در تعریفی دیگر از سوی صندوق بین المللی توسعۀ کشاورزی[7] مرتع زمینی است که پوشش­طبیعی آن در حالت کلیماکس یا پتانسیل طبیعی، غالباً گراس، شبه­گراس، پهن­برگ یا بوته­ای است. مراتع زمینی است که به صورت طبیعی یا مصنوعی دارای پوشش­گیاهی شده است و مانند پوشش­طبیعی مدیریت می­شود را نیز شامل     می­شود. مراتع گراسلندهای طبیعی، ساواناها، بوته­زارها، اکثر بیابانها، توندرا، جوامع آلپی، مردابهای ساحلی و چمنزارهای مرطوب را دربرمی­گیرند. مرتع زمینی است با پوشش­طبیعی که مورد چرا قرار می­گیرد و یا دارای پتانسیل چرا می­باشد و مانند اکوسیستم طبیعی مدیریت می­شود. مرتع، اراضی جنگلی قابل چرا را نیز شامل       می­شود (همان:6).

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید





لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       
:: بازدید از این مطلب : 518
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
تاریخ انتشار : پنج شنبه 17 تير 1395 | نظرات ()
مطالب مرتبط با این پست
لیست
می توانید دیدگاه خود را بنویسید


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه: